کرونا و بهارِ خاموش ما

الفبا : طنازی‌های جهان ما همچنان ادامه دار است. طنازی‌هایی که نشان می‌دهد مرزهای دوستی و دشمنی با هستیِ بشر چقدر شکننده است.

گاهی جهان طنازی‌های بی‌نظیری دارد. وقتی در سال 1939 پل هرمان مولر به خواص حشره کشی دِدِتِ پی برد توانست انسان‌های زیادی را از مرگ و گرسنگی نجات دهد و بخاطر همین کشف در سال 1948 برنده جایزه نوبل شد.
اگر این کشف نبود حتما سال‌های پر از رنج جنگ جهانی دوم دردناک تر هم رقم می خورد. بعد از آن هم این خاصیت برای مبارزه با مالاریا به کار گرفته شد و باز هم به رهایی انسان از درد و رنج کمک کرد.
اما چند سال بعد راشل کارسون کتابی منتشر کرد به نام "بهار خاموش". او در این کتاب به اثرات مخرب سم ددت بر پرندگان پرداخت و نشان داد که چگونه استفاده بیش از اندازه از این سم، پرنده‌ها را به نابودی کشانده و بهار را از صدای آواز آنها تهی کرده است.
ضمن آنکه با ذخیره شدن سم در بافت چربی پرندگان، وارد زنجیره‌های غذایی می‌شد و بر حلقه‌های بعدی اثر می‌گذاشت. اتفاقا راشل کارسون هم به واسطه کشفیات خود و نوشتن این کتاب جوایز متعددی دریافت کرد و در نهایت باعث شد تا استفاده از این سم در کشورهای مختلف ممنوع شود.
طنز ماجرا اینجا بود که کاشف خواص ددت ناجی انسان‌ها شد و جایزه نوبل برد و کاشف ویرانگری‌های آن نیز ناجی انسان‌ها شد و جوایز بسیاری را از آن خود کرد.
حکایت این روزهای ما فعالان محیط زیست و ویروس کرونا هم چیزی شبیه همین شده است. در تمام این سال‌ها از مضرات دترجنت‌ها و شوینده‌ها و ظروف یکبار مصرف و دستمال کاغذی و این‌ها گفتیم و حالا همین‌ها ناجی انسان‌ها شده‌اند.
همان دترجنت‌هایی که منابع آب را آلوده می‌کرد و آلودگی‌های پایدارش نگران‌مان می‌کرد، حالا پناهگاه ما برای مبارزه با کرونا ویروس شده‌اند. روزی ده‌ها بار دست‌هایمان را با مواد شوینده می‌شوییم و هر روز به توصیه‌هایی که شستن بیشتر و با زمان بیشتر و با شوینده بیشتر را یادآور می‌شوند گوش می‌دهیم.
این‌ها طنازی‌های جهان ماست. طنازی‌هایی که نشان می‌دهد مرزهای دوستی و دشمنی چیزها با هستیِ بشر چقدر شکننده است. البته شاید گفته شود که انسان، چرخه طبیعی جهان و هستی را به هم زده و حالا چسب روی چسب می‌زند تا زخم‌ها سامان بگیرد و نمی‌گیرد و هر بار زخم تازه‌ای سر باز می‌کند.
من هم نمی‌خواهم به این سادگی‌ نتیجه‌ای بگیرم. فقط مقصود، بیان حیرانی و نگریستن به دیده شک و حیرت بود.
کرونا تعداد زیادی از هموطنان‌مان را به کام مرگ کشانده است و در این روزها که در آستانه بهار ایستاده‌ایم، اسکندر فیروز بنیان‌گذار نهاد محیط زیست در ایران هم درگذشت تا محیط زیست ایران بیشتر از همه، بهار خاموش پیشِ رو را احساس کند.
مرتضی بخشایش- کارشناس مدیریت محیط زیست