بر این اساس قرار است سهام دو باشگاه در بازار پایه فرابورس با روش جدید عرضه شود، در واقع این عرضه با روشی که تحت عنوان عرضه اولیه شناخته می شود، تفاوت دارد. نحوه عرضه سهام دو باشگاه افزایش سرمایه از طریق صرف سهام با سلب حق تقدم خواهد بود.

به گفته میثم فدائی، مدیرعامل فرابورس ایران، این روش عرضه باعث می شود که منابع حاصل از عرضه سهام به داخل شرکت ها برود. منابع جذب شده می تواند صرف تسویه بدهی های دو باشگاه و اصلاح صورت های مالی شود. وی بر این نکته هم تاکید کرد که افرادی که قصد خرید سهام دو باشگاه را دارند، باید به گزارش افزایش سرمایه و صورت مالی دو باشگاه توجه کنند مگر اینکه رویکرد هواداری صرف داشته باشند.

برای استقلال و پرسپولیس سوداوری از محل فروش بلیط، حامی مالی و حق پخش تلویزیونی  پیش بینی شده است. ضمن اینکه دو شرکت ملزم به شفافیت عملکرد مالی و برگزاری منظم مجامع خواهند شد.

چرا پرسپولیس گران تر است!؟

البته ماجرا به همین سادگی ها هم نیست و همین فرایند ارزشگذاری، انتقادات زیادی را در پی داشت. چراغ نخست اعتراضات با گران تر بودن پرسپولیس نسبت به استقلال روشن شد. چرا که پرسپولیس ۳۲۰۰ میلیارد تومان و ‌استقلال ۲۸۰۰ میلیارد تومان ارزشگذاری شدند. این اعداد از همان ابتدا باعث شکل گیری این سوال شد که چرا پرسپولیس از استقلال ۱۴ درصد گران تر است؟

در این راستا حسین قربانزاده، رئیس سازمان خصوصی سازی این توضیح را ارائه کرد که اولین‌بار است که یک باشگاه فوتبالی دارد به این شکل ارزش‌گذاری می‌شود. کارشناس رسمی دادگستری باید برود دارایی‌های باشگاه‌ها را ببیند، دارایی‌های ثابتی که دارند؛ بدهی هم دارند، بخشی از صورت‌های مالی در ترازنامه دارایی‌هاست و بخشی از آن هم بدهی‌هاست و برآیند آن‌ها بعلاوه ارزش دارایی نامشهود آن‌ها که برندشان است و خود برند، معیارهایی دارد که ارزش‌گذاری برند بر اساس معیارهایی انجام می‌شود، جمع این‌ها می‌شود آن ارزش کل باشگاه استقلال و پرسپولیس. کارشناسان دادگستری که یک تیم بین ۵ تا ۷ نفر در حوزه های مختلف وسایل نقلیه، برند و … هستند در جلسات متعددی ارزشگذاری را انجام دادند . ضمن آن‌که این کار سه بار در سالیان گذشته انجام شده، یکبار در سال ١٣٩۴، یکبار در سال ١٣٩٨ و یکبار در سال ١٣٩٩ و این‌بار در سال ۱۴۰۰ رفته و مصوب شده است، چون دو بار اخیر به تصویب هیات واگذاری نرسیده بود، ولی این‌بار آمد و به تصویب هیات واگذاری رسید.

برند هر باشگاه چقدر می ارزد؟

ابهام دیگر در مورد نحوه ارزشگذاری برند دو باشگاه بود که چون سابقه این نوع ارزشگذاری در کشور وجود ندارد و توضیح دقیقی نیز از سوی مسئولان ارائه نشده است، همچنان کم و کیف آن نامشخص است. در این راستا جمشیدی فر- کارشناس ارزش‌گذار باشگاه استقلال درمورد روند ارزش‌گذاری این باشگاه توضیح داد که عدد فعلی، عدد مصوب هیات عالی واگذاری بوده و ارزیابی سهام با مقاصد ارائه به سازمان خصوصی‌سازی است.

وی در مورد ارزیابی قیمت باشگاه استقلال عنوان کرد: به دلیل زیان‌دهی، امکان ارزیابی طبق ضوابط سودآوری را نداشتیم و مبنا NAV بود. ارزش برند استقلال ۱۷۸۰ میلیارد تومان و املاک و مستغلات ۱۴۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است. به دلیل زیان‌دهی امکان ارزیابی طبق ضوابط سودآوری را نداشتیم و مبنا NAV بود.

رنجبر -ارزش‌گذار پرسپولیس – نیز با تاکید بر اینکه مبنای ارزش‌گذاری بر اساس آیین نامه اجرایی شیوه قیمت‌گذاری بنگاه‌ها و با استفاده از کارشناسان دادگستری بوده است، اظهار کرد: ارزش روز دارایی های شرکت ۳۲۰۰ میلیارد تومان و بدهی‌ها ۳۳۰ میلیارد تومان بوده است. بر همین اساس قیمت پایه سهام ۳۲۱۰ میلیارد تومان است. ارزش برند پرسپولیس ۱۹۸۴ میلیارد تومان و دارایی‌های ثابت آن ۱۱۰۰ میلیارد تومان است.

نماد کدام شرکت ها در بازار پایه فرابورس درج می شود؟

طبق اخبار قرار است نماد دو شرکت استقلال و پرسپولیس در بازار پایه فرابورس درج شود. اما بازار پایه چه فرقی با بازارهای اول و دوم فرابورس دارد؟

فرابورس ایران دارای شش بازار است که شامل بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار شرکت های کوچک و متوسط، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه می‌شود. دو شرکت استقلال و پرسپولیس سال گذشته درخواست خود را برای پذیرش در بازار اول و دوم فرابورس ارائه کردند اما با توجه به اینکه شرایط حضور در این بازارها را نداشتند و به دلیل تذکرات فیفا حتما باید فرایند خصوصی سازی آن ها صورت میگرفت، تصمیم بر درج این دو باشگاه در بازار پایه فرابورس گرفته شد.

ورود شرکت ها در بازار اول و دوم، باید از لحاظ نوع کسب و کار، حاکمیت شرکتی، میزان ریسک و صورت های مالی در هیات پذیرش مطرح و درمورد آن ها در این هیات تصمیم گیری شود. اگر مورد موافقت هیات واقع شوند، فرایند درج و عرضه را طی میکنند. اما در بازار پایه این شرایط وجود ندارد و شرکت ها پذیرش نمی شوند و صرفا درج نماد صورت میگرد. قاعدتا شرکت هایی که در بازار پایه هستند از ریسک بیشتری برای سهام دار برخوردارند. از سوی دیگر این دو شرکت با اظهار نظر مشروط حسابرس رو به رو بوده و دارای زیان انباشته هستند.

ورود به بازار پایه، چه سیگنالی میدهد؟

در این راستا، حمید کوشکی، کارشناس بازار سرمایه، با بیان اینکه سابقه ارزشگذاری باشگاه های ورزشی در کشور وجود ندارد، اظهار کرد: با این حال توجه به این نکته ضروری است که برای ارزشگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس بیشتر روی ارزش دارایی ها و برند این باشگاه ها حساب باز کرده اند که اشتباه ترین نوع ارزش یابی است. وقتی امکان برآورد سود و عملکرد کوتاه باشد دست میگذاریم روی دارایی و برند. بنابراین این موضوع ارزش یابی از طریق دارایی ها به شدت ریسک بالایی دارد.

وی ادامه داد: زیرا در بحث ارزش یابی این موضوع مطرح می شود که دارایی ها یک روی سکه و کم اهمیت ترین موضوع هستند و چیزی که اهمیت دارد این است که این دارایی ها چقدر میتوانند بازدهی داشته باشند.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به پذیرش استقلال و پرسپولیس در بازار پایه فرابورس گفت: پذیرش در بازار پایه این سیگنال را میدهد که این شرکت ها وضعیت خوب و مطمئنی از نظر سوداوری ندارند. بنابراین تبعات خرید هیجانی برای سهامدار است. نمیتوان همه چیز را مدیریت کرد. اگر هیجانی رفتار کند بازار میتواند سرمایه اش را از بین ببرد.

کوشکی با تاکید بر انتشار فایل ارزش یابی دو باشگاه، عنوان کرد: هنوز جزئیات ارزشگذاری مشخص نیست. کارشناس ارزش‌گذار باشگاه استقلال درمورد روند ارزش‌گذاری این باشگاه اعلام کرده است که ارزش برند استقلال ۱۷۸۰ میلیارد تومان است. در حالی که اصلا مشخص نیست برند چگونه ارزشیابی می شود. از طرف دیگر از نرخ رشد ۳۰ درصد استفاده کرده بود. این نرخ رشد ۳۰ درصد یعنی نرخ رشد اقتصادی ما ۲۲ درصد بوده و وقتی نرخ رشد شرکتی ۳۰ درصد باشد یعنی شرکت بی نهایت بزرگ تر از اقتصاد می شود!

وی ادامه داد: باید منتظر بود گزارش ها بیاید و صورت های مالی مشخص شود. اما به طور کلی باید گفت برای ارزشگذاری عمدتا دست روی دارایی هایی گذاشته اند که ملموس و قابل رویت نیست. مانند برند. از طرف دیگر تمرکز روی دارایی های شرکت است. اعلام هم کرده اند که فرایند عرضه اولیه نیست و افزایش سرمایه است. اینکه این فرایند چطور مدیریت شود مشخص نیست، زیرا سابقه نداشته است.

هواداری با سهامداری فرق دارد

در کل وضعیت خصوصی سازی از طریق بازار سرمایه در حوزه های مختلف از جمله حوزه های ورزشی و فرهنگی اتفاق خوبی است که باید در هر کشوری رخ دهد. تیم های بورسی زیادی در دنیا وجود دارند که سهامشان در بازار سرمایه عرضه میشود و این اقدام باید در ایران از جایی آغاز شود. اما با توجه به وضعیت مالی دو باشگاه و حاشیه های ایجاد شده، باید بر این نکته تاکید کرد که تعریف سهام دار با هوادار فرق دارد. هواداران باید بدانند وضعیت سهام داری متفاوت و صرفا از روی هیجان اقدام به خرید هیچ سهامی نکنند.