نادیا زکالوند: آنژیوگرافی (رگ‌نگاری)، پرتونگاری از رگ‌های خونی و مشاهده و معاینه دقیق آنهاست. سی‌تی آنژیوگرافی هم روشی برای تصویربرداری از عروق شریانی و وریدی کل بدن است.
از این دو روش برای مشاهده مقدار گرفتگی‌های عروق و مشکلاتی که در رگ‌های بدن وجود دارد استفاده می‌شود. رایج‌ترین کاربرد آنژیوگرافی بررسی عروق کرونری (قلبی) است. البته گاهی‌اوقات برای بررسی رگ‌های مغزی یا محیطی هم از آنژیوگرافی استفاده می‌شود. این روش علاوه‌بر خطراتی که دارد پرهزینه و گران است. اما سی‌تی آنژیوگرافی خطر کمتری دارد و در عین حال ارزان‌تر هم تمام می‌شود.
آنژیوگرافی عروق کرونری
در آنژیوگرافی عروق کرونری، که روشی تهاجمی است، پزشک برای تشخیص احتمال بیماری خاصی در قلب بیمار، سرخرگ‌های کرونری او را بررسی می‌کند. سرخرگ‌های کرونری، خون اکسیژن‌دار را به قلب می‌رسانند و پزشکان با بررسی این سرخرگ‌ها، گرفتگی‌ها یا بخش‌های باریک‌شده سرخرگ‌ها را می‌یابند تا با درمان آنها بیمار را از خطر بیماری‌های قلبی، مانند سکته، برهانند.
هنگام انجام آزمایش آنژیوگرافی
در آنژیوگرافی، پزشک نوعی ماده حاجب وارد رگ‌های خونی بیمار می‌کند تا رگ‌ها به‌نوعی رنگ شده و سپس با استفاده از پرتوهای ایکس مشخص شوند. ماده حاجب نوعی ماده است که موجب کنتراست زیاد میان عضو مورد بررسی با بافت‌های اطراف آن می‌شود و در آنژیوگرافی معمولا از «باریم سولفات» استفاده می‌شود.
هنگام آنژیوگرافی به بیمار داروی آرام‌بخش یا مسکن داده می‌شود. پزشک محلی که قرار است کاتتر را از طریق آن وارد رگ‌های بدن کند، بی‌حس می‌کند. این محل معمولا روی بازو یا کشاله ران بیمار است. کاتتر هم لوله‌ای باریک است که درون رگ‌ها قرار گرفته تا به سرخرگ‌های قلب برسد.
وقتی پزشک ماده حاجب را وارد بدن بیمار می‌کند، او کمی احساس سوزش در بدن و همچنین احساس طعم فلزی در دهان می‌کند. برخی از افراد معده‌درد یا سردرد می‌گیرند.
بعد از انجام آزمایش، اگر کاتتر از ران بیمار رد شده باشد، پس از اینکه کاتتر خارج شد، بیمار باید چند ساعت به پشت بخوابد تا دچار خونریزی نشود که این روش ماندن روی تخت، ممکن است او را به کمردرد خفیفی مبتلا کند.
در ضمن بیمار باید مقدار زیادی آب بنوشد تا ماده حاجب سریع‌تر از بدن خارج شود. گاهی‌اوقات بیمار باید بیش از چند ساعت و حداقل یک روز در بیمارستان بستری شود تا فشار خون و ضربان قلب او کنترل شود. همچنین بیمار پس از آنژیوگرافی نباید تا چند روز فعالیت‌های شدید و سخت داشته باشد و در صورت راه رفتن، باید آرام قدم بردارد.
همچنین بیمار ممکن است پس از آزمایش در محل آنژیوگرافی دچار درد و تورم شود که اگر با کمپرس درمان نشود باید به پزشک مراجعه کند.
بعد از اینکه پزشک، رگ‌های خونی را کاملا مشاهده کرد، می‌تواند بهترین روش درمان را با توجه به وضعیت رگ‌ها برای بیمار تجویز کند. این درمان‌ها می‌تواند انجام آنژیوپلاسیتی به صورت همزمان حاوی قرار دادن استنت و بالون برای باز کردن گرفتگی رگ‌هاست.
خطرات آنژیوگرافی
اگر تیم پزشکی ماهر آنژیوگرافی را انجام دهد، این روش ایمن خواهد بود. با اینحال آنژیوگرافی خطراتی در پی دارد:
* خونریزی یا کبودی
* ایجاد لخته خون (ممکن است پزشک برای پیشگیری از لخته خون، مواد ضدانعقاد به بیمار تزریق کند.)
* صدمه به سرخرگ یا سیاهرگ
* خطر بسیار خفیف سکته
* احتمال خطر بسیار کم سکته قلبی یا نیاز به جراحی بای‌پس
* کاهش فشار خون
* مشکل گردش خون در برخی از اندام‌های بیمار
سی‌تی آنژیوگرافی قلب
سی‌تی آنژیوگرافی که به آن سی‌تی اسکن قلب هم می‌گویند، روش دیگر تشخیص گرفتگی‌های رگ‌های خونی است. این روش هم با استفاده از پرتوهای ایکس انجام می‌شود تا تمام جزئیات مربوط به رگ‌های خونی مشاهده شود. در اصل سی‌تی آنژیوگرافی نوعی مقطع‌نگاری کامپیوتری است.
سی‌تی آنژیوگرافی قلب می‌تواند ساختار رگ‌های خونی بیمار را به صورت دو یا سه بعدی نشان دهد. در این روش هم ماده‌ای حاجب (ماده‌ای حاوی ید) برای مشخص شدن رگ‌های مورد بررسی به درون رگ‌ها تزریق می‌شود و سپس پزشک با استفاده از سی‌تی اسکن از رگ‌های خونی تصویربرداری می‌شود.
مزایای سی‌تی آنژیوگرافی
سی‌تی آنژیوگرافی روشی غیرتهاجمی است و در مقایسه با آنژیوگرافی عروقی خطرات کمتری دارد. از این روش می‌توان برای سنجش رگ‌های حیاتی بدن مانند مغز، کلیه و مویرگ‌ها استفاده کرد و از روش‌های دیگر بسیار دقیق‌تر است.
این روش سریع‌تر انجام می‌شود و به بستری بعد از آزمایش نیاز نیست و ارزان‌تر از آنژیوگرافی انجام می‌شود.
معایب سی‌تی آنژیوگرافی
با وجود اینکه سی‌تی آنژیوگرافی بسیار کم‌خطرتر از آنژیوگرافی است، آن ممکن است عوارض جانبی خاصی داشته باشد. از این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* احتمال بسیار کم (که البته هنوز کاملا مشخص نیست) ابتلا به سرطان به دلیل بودن در معرض رادیواکتیو
* احتمال واکنش حساسیتی شدید به ماده حاجب ( که معمولا پزشکان از قبل داروی ضدحساسیت به بیمار می‌دهند.)
* در صورت نشت ماده تزریقی (حاجب)، به پوست یا عصب‌ها صدمات شدیدی وارد می‌شود.
* بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی یا دیابت شدید را نمی‌توان تحت این نوع آزمایش تشخیصی قرار داد. زیرا ماده حاجب ممکن است به کلیه‌ها صدمه بزند.
* همچنین برخی از زنان شیرده نگران‌اند که ماده حاجب مورد استفاده در این روش وارد شیرشان شده و به نوزادشان صدمه بزند. اما بیشتر متخصصان معتقدند مقدار این ماده آنقدر کم است که امکان ندارد وارد شیر مادر شود.
* درست است که روش سی‌تی آنژیوگرافی کم‌خطر و ارزان‌تر است، اما تصاویری که در این روش گرفته می‌شود، ممکن است کیفیت پایینی داشته باشد و گاهی‌اوقات به اشتباه نتایج آزمایش مثبت اعلام شود.
عناوین مهم :
