گفت و گو با مدیرکل آبخیزداری سازمان جنگلها:
ماجرای 3 میلیارد تومان هزینه از جیب برای آبخیزداری /جزئیات هزینه کرد 200 میلیون دلاری آبخیزداری از صندوق توسعه
الفبا-حسین بردبار: آبخیزداری یکی از اقدامات پرخیر و برکت و ماندگار برای حفظ و بقای طبیعت است که کمتر درمورد آن بحث شده است.
الفبا-حسین بردبار: آبخیزداری یکی از اقدامات پرخیر و برکت و ماندگار برای حفظ و بقای طبیعت است که کمتر درمورد آن بحث شده است.
به گزارش
الفبا، آبخیزداری گاهی برای چند نسل فعلی و آینده فایده دارد، اهمیت آن درحدی است که برخی از خیرین عارف برای انجام طرح های آن حاضر شده اند از 100 میلیون تا 3 میلیارد تومان در برخی از استانهای کشور از جیب خودشان هزینه کنند.اوایل امسال نیز با اذن مقام معظم رهبری 200 میلیون دلار از منابع صندوق توسعه ملی برای انجام پروژه های مرتبط با آن درسراسر کشور درنظر گرفته شد که جزئیات نحوه کار و هزینه کرد این منابع را در گفت وگو با هوشنگ جزی، مدیرکل دفتر آبخیزداری وحفاظت خاک سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور و دبیر ستاد هماهنگی اجرای آبخیزداری و آبخوانداری از محل صندوق
**توسعه ملی به بحث و بررسی گذاشتیم که جزئیات آن را می خوانید:
موضوع آبخیزداری آن قدر اهمیت دارد که عالی ترین مقام کشور درخصوص آن ورود کرده اند و خواستار اقدامات سازمانهای ذیربط شده اند و مبلغی را هم از صندوق توسعه ملی اذن دادند که استفاده شود، ابتدا با ارایه یک تعریف از آبخیزداری اهم فعالیتهایی که شروع کرده اید را بفرمایید.
-آبخیزداری به زبان ساده، در محدوده جغرافیایی است که بارش باران از رودها جمع آوری می شود و از یک نقطه خروجی در همان محدوده خارج می شود یا به تالاب می ریزد، یا به دریا یا به بیابان و آن محدوده ای که باران مثل یک کاسه جمع می شود و از نطقه خروجی بعد خارج می شود را می گوییم حوزه آبخیز
آبریز یا آبخیز؟
-آبخیز
حوضه آبریز به چه معنا است؟
-وزارت نیرو اصطلاح حوضه های آبریز را به کار می برد و ما در سازمان جنگلها از اصطلاح حوزه آبخیز استفاده می کنیم، آنها در نوشتار هم از عبارت حوضه با ضاد استفاده می کنند و ما از حوزه با ز که تفاوت آن در مساحت عملکردی و تعاملات هیدرولوژیکی است، آنها وقتی از یک حوضه آبریز صحبت می کنند، مثلا از حوضه کارون بزرگ با 6.4میلیون هکتار صحبت می کنند.از نگاه وزارت نیرو و شرکت مدیریت منابع آب ایران کشور به 6حوضه بزرگ و سپس 30 حوضه کوچک آبریز تقسیم می شود.مهمترین بحث ما اختلاف در مساحت و سپس مقدار آب و ارتباطی است که بین مساحت و میزان بارش برقرار می شود.ما الان در حوزه های حدود 5تا 20هزارهکتاری داریم کار می کنیم که درآنها موضوعات کنترل فرسایش، سیل، مدیریت سیل و امثال آن را دنبال می کنیم ولی وظیفه ما مدیریت آب نیست.
کار اصلی شما چیست؟
-معمولا شرکت مدیریت منابع آب در حوضه های بزرگ کار ایجاد سد را انجام می دهد ولی باید از سدها حفاظت شود به طوری که به جای آن که خاک و رسوب درآنها جمع شود،آب داخل آن برود.وظیفه کنترل فرسایش خاک با ما است.وقتی وزارت نیرو سدی را می زند آب را پایین دست سد باید مصرف کنند ولی بالادست سد که مشکل سیل و قنات و چشمه دارند را چه کسی حل می کند، اینجا است که آبخیزداری به آب دار شدن قنوات و احیای چشمه ها و نفوذ آب به سفره های زیرزمینی و کنترل تبخیر کمک می کند.
امسال شاهد بودیم که با اذن مقام معظم رهبری 200 میلیون دلار برای آبخیزداری اختصاص داده شد، چرا این موضوع این قدر اهمیت دارد که شاهد ورود و دستور ایشان بودیم و بعد بفرمایید که چه کار کرده اید؟
-خاک مهمترین عنصری است که به دست آوردن آن قرنها طول می کشد، رهبری هم اشاره کردند که خاک از آب مهمتر است، چون آب را می توانیم وارد کنیم ولی خاک را نمی توانیم وارد کنیم.موضوع حفاظت از آن در حوزه های آبخیز کشور مدنظر هم مقام معظم رهبری و هم سیاستگذاران و برنامه ریزان کشور است.آن چیزی که می تواند کمک کند، خاک در کل حوزه های آبخیز حفاظت شود، کار آبخیزداری و آبخوانداری است.نکته دوم خسارتی است که به مردم وارد می شود چراکه سیل خسارت زیادی ایجاد می کند و جان هم وطنانمان در سیلهای اخیر به خطر افتاده است، تلفات انسانی و خسارتهای مالی زیاد داشته ایم، کنترل سیل با عملیات آبخیزداری وآبخوانداری است.بنابراین مطالبات مردمی و بخشهای دولتی برای انجام کار آبخیزداری زیاد است.از طرف دیگر به خاطر خشکسالی ها کار آبخیزداری می تواند به نفوذ بیشتر آب و غنی شدن بیشتر چشمه ها و قنوات کمک کند که مردم اثراتش را دیده اند، ما روستاهایی داریم که به خاطر کار آبخیزداری آب آشامیدنی پیدا کرده اند درحالی که قبلا با تانکر به آنها آب می داده اند.هر سانتی متر مربع خاک هم 700تا 800 سال زمان می برد که ایجاد شود که این موضوعات اهمیت کار آبخیزداری را بیشتر روشن می کند.
خب با توجه به اختصاص منابع از محل صندوق توسعه ملی بفرمایید چه اقداماتی انجام داده اید؟
-ما از تیرماه که ابلاغیه صندوق قطعی شد و هیات دولت ابلاغ کرد کارمان را شروع کردیم .دراستانها گفتیم که حوزه هایی که حساس هستند با شاخص هایی مثل خشکسالی، فرسایش ، سیل، رسوب، آب دار شدن قنوات و ..دارای اهمیت زیادی می باشند، به ما بگویید، که استانها پاسخ را برای ما فرستادند که در کدام حوزه ها چه عملیاتی انجام گیرد، 649 حوزه آبخیز شناسایی شد که 349 شهرستان را دربر می گیرد و نزدیک به 6082 نقطه عملیات اجرایی آبخیزداری را شروع کرده ایم و بالای 900 پیمانکار هم مشغول کار شده اند.آبخیزداری را امسال جامع تر دیدیم، یعنی منظورمان صرفا اجرای اقدامات مکانیکی نیست بلکه کارهای بیولوژیکی درمرتع و پوشش 110هزارهکتار مراتع کشور، توسعه و غنی سازی جنگل در همه کشور اعم از شمال و زاگرس، شناسایی منابع بحرانی آفات در کشور، جلوگیری از حریق و اطفای آن با مشارکت مردم و مجموعه عملیاتی که منجر به پایداری حوزه آبخیز می شود را در دستور کار قرار داده ایم.
درخصوص عملیات بیولوژیک چه اقداماتی انجام دادید؟
-عملیات بیولوژیک چند بخش می شود، ما گونه های موثری که بتواند خودش را استقرار بدهد شناسایی کردیم ، بذرها را بررسی کردیم که حتما سبز بشود، مناطقی که بذرپاشی باید بشود را شناسایی کردیم، بذرها خریداری شد و دراستانها انبار و درجه کیفیت آن تعیین شد و الان درحال کاشت هستیم ،دربرخی از استانها 100درصد کاشت بیولوژیک مراتع تمام شده است.درمناطقی که جنگل ها تخریب شده است نیز برای بازکاشت و واکاری و غنی سازی جنگل با بذر یا نهال اقدام کردیم درجاهایی که امکان توسعه جنگل وجود دارد نیز با استفاده از سامانه های آبگیر توسعه عملیات جنگل کاری داریم.از محل 700 میلیارد تومان صندوق توسعه، نزدیک به 15هزارهکتار به توسعه جنگل اختصاص دارد البته تا 25 هزار هکتار پیش بینی توسعه نیز داریم چون به غیر از منابع ملی، منابع استانی نیز به کمک ما آمده است.تا الان 590 میلیارد تومان استانداران تفاهم نامه امضا کرده اند که از منابع استانی شان برای این کار استفاده کنند.
ظاهرا خیرین و سازمانهای مردم نهاد نیز آمده اند پای کار؟
-بله، خیرین سابقه داری در برخی از استانها مثل فارس و هرمزگان آمده اند و بازهم کمک می کنند، ما امسال بحث مشارکت مردم در حوزه های آبخیز را جدی گرفتیم، خیلی از حوزه ها مردم گفته اند که اگر کار را به خود ما واگذار کنید می توانیم مساحت بیشتری را اجرا کنیم.
اگر نمونه هایی از فعالیت خیرین را در ذهن دارید خوب است بفرمایید؟
-دراستان هرمزگان در میناب و در استان فارس کارهای خوبی از خیرین داریم ، مثلا ما خیری داریم دراستان هرمزگان که گفته است 3میلیارد تومان می دهم برای ایجاد یک بند برای جلوگیری از سیل ، از 100 میلیون تومان ،200 میلیون تا یک ، دو و سه میلیارد تومان داشته ایم که از خودشان پول گذاشته اند برای کار آبخیزداری، خیرینی داریم که حاضرند بگویند یک بخشی از پول کارها را ما می دهیم و یک بخش را هم شما بگذارید منتها متاسفانه موانعی قانونی داریم، ما نمی توانیم با مردم وخیرین قرارداد ببندیم ..
خب مگر خیرین نیاز به قرارداد دارند؟
-وقتی که یک سد 5میلیارد تومان تمام می شود و او می خواهد 500 میلیون تومان بدهد، این پول باید به گونه ای وارد سیستم ما بشود تا بتوانیم به ذی حسابی و سازمان بازرسی کشور پاسخ بدهیم. در آموزش و پرورش برای خیرین مدرسه ساز ردیفی گذاشته شده است بنابراین هرچقدر آنها بیاورند و هرچقدر دولت بیاورد در یک تفاهم نامه آورده می شود ولی برای کارهای منابع طبیعی بستن قرارداد با مردم هنوز این سازوکار را ندارد ، بالای 2میلیون تومان کمک باید در سامانه ثبت مناقصات ثبت شود، بنابراین در تلاش هستیم که ببینیم چگونه مشکل را حل کنیم که هم اشتغال و رضایت عمومی ایجاد کند و هم بهره برداری را تضمین کند و هزینه ها را پایین بیاورد، بنابراین نمی توانیم با مردم قرارداد ببندیم و یک کار 50 میلیونی مان را بدهیم آنها انجام دهند.
پس چگونه فردی توانسته 3 میلیارد تومان هزینه کند؟
-این شخص گفته است که این بند را کاملا خودم می سازم ، نقشه فنی اش را بدهید تا نظارت و کار کنم، اینجا مشکلی ندارد ولی وقتی که به شراکت در قرارداد مالی می رسد دچار مشکل می شویم.
برای انجام طرحهای بزرگتان کار مطالعاتی نیز انجام می دهید که به سرنوشتی مانند سد گتوند مبتلا نشود؟ با وزارت علوم یا بنیاد ملی نخبگان و سایر نهادهای ذیربط وارد کار شده اید؟
-ما کارهای بزرگی مثل سد را انجام نمی دهیم وظیفه نگه داشت آب با ما نیست.روی سازه هایی که ما درست می کنیم مهندسان مشاوری گرفته ایم که طراحی سازه اش را انجام می دهند، هیچ کاری را در آبخیزداری وآبخوان داری بدون مطالعه مهندسان مشاور و طراحی انجام نمی دهیم.بعضی وقتها مشاوران ما دانشگاه ها هستند و خودشان با ما قرارداد بسته اند.اما این 200 میلیون دلار را صرف حوزه هایی کردیم که قبلا مطالعه داشته ایم و لذا صرف کار پژوهشی نشد.
یکی از دغدغه های مقام معظم رهبری بحث مقابله با ریزگردها است، آیا کار آبخیزداری تاثیراتی روی ریزگردها نیز دارد؟
-کار درمورد ریزگردها را دفتر بیابان ما دنبال می کنند، برنامه های کنترل بیابانزایی و کنترل ریزگردها در آنجا دارد انجام می شود اما آبخیزداری 100درصد دراین زمینه موثر است، یکی از مشکلات ما انحراف آبهایمان است، وقتی آب از بالادست به نحوی حذف شده است، برخی از دشتها دچار خشکی و منشا ریزگردها شده است، اگر این حوزه آبخیز تا پایین دست درست دیده شود و ما آب را حذف نکنیم تالابمان خشک نخواهد شد و ریزگرد نخواهیم داشت، مشکل ما عدم نگاه درست و جامع به حوزه آبخیزداری است و دستگاه های مختلف برای هر تکه ای از آن کاری می کنند و درنهایت دچار مشکل می شوند.مثل دریاچه ارومیه، زاینده رود، تالاب گاوخونی و خوزستان و مسایلی مانند آن.البته ما یک کارگروه ملی مقابله با ریزگردها را داریم که سازمان محیط زیست آن را مدیریت می کند و ما هم عضو آن هستیم وبرای خوزستان به طور ویژه برنامه ریزی و کار کردند.
چقدر از کار مربوط به منابع صندوق توسعه انجام شده است؟
-تا اواخر آذرماه حدود 65 درصد کار انجام شد و تا اواسط دی ماه به 90 درصد می رسیم و تا انتهای دی ماه آن را تمام شده فرض می کنیم.
انتهای پیام
عناوین مهم :
