روسیه بازی با نفت را در زمین «اوپک پلاس» ادامه می دهد
الفبا- همزمان با به تعویق افتادن نشست «اوپک پلاس» عربستان سعودی از اعلام به موقع قیمت نفت خود برای ماه آینده خودداری کرده است.
در صورت توافق روسیه با اوپک، عملا عرضه نفت در سطح جهان امسال حدود ۴۰۰ میلیون بشکه کاهش می‌یافت. مشکل اما اینجا است که در شرایط کنونی کاهش تولید یعنی از دست دادن سهم بازار. روسیه تاکید کرده است که کاهش تولید و عرضه نفت باید از سوی همه کشورها صورت گیرد.
این همزمانی در حالی است که شرکت نفت آرامکو به طور سنتی نفت تولیدیش را در پنج روز اول هر ماه میلادی نرخ گذاری می‌کند و درهمین حال روسیه بازی نفتی خود را در نبود رقبای قدرتمندی چون ایران و چند کشور حوزه خلیج همیشه فارس تولید آنچنانی را در دستور کار خود ندارند و عربستان می خواهد بازیگر تمام عیار این میدان باشد.
به هرحال آنچه مسلم است در بازی نفتی عربستان با روسیه، می رود تا بر بهای نفت دیگر کشورهای تولید کننده حاشیه خلیج فارس نیز تاثیر گذار باشد چراکه متحدان عربی، برای تعیین نرخ نفت خود، نگاهشان به فهرست قیمتی آرامکو است.
میزان تقاضای جهانی برای نفت خام در سال ۲۰۱۹ یکصد میلیون بشکه در روز بوده است. سهم اوپک از تامین تقاضای جهانی برای نفت خام حدود ۳۰ درصد است.
ارزیابی‌های قبل از بحران کرونا حکایت از آن داشتند که تقاضای جهانی برای نفت خام در سال ۲۰۲۰ روزانه حتی به یکصد و یک میلیون بشکه برسد. ارزیابی‌هایی که اکنون اعتبار خود را از دست داده‌اند.
بحران کرونا، معادلات را برهم زد. اکنون گفته می‌شود که افزایش بهای نفت خام منوط به کاهش عرضه نفت بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون بشکه در روز است.
به عبارتی روشن تر نشست اوپک پلاس، طبیعتا به بازگشت ریاض و مسکو بر سر میز مذاکره برای دستیابی به توافق و اعلام آتش بس در این جنگ نفتی چشم دوخته است.
اگرچه بازیگردان اصلی این رقابت می خواهد با به وجود آوردن و دامن زدن به فضای اختلاف روسیه با عربستان در رسانه های غول پیکر بهره اش را ببرد ولی نشست ششم مارس به مرگ اوپک پلاس تعبیر شد که این سرآغاز شوک جدیدی به بازارهای جهانی نفت بود.
به دنبال این رویداد رییس جمهور آمریکا ظاهرا در پی میانجی‌گری برآمده است تا مثلا از سقوط بهای نفت جلوگیری کند. بنابراین آمریکا سعی دارد با اعلام نشست فوری اوپک پلاس که قرار بود دوشنبه ششم آوریل برپا شود، نتیجه رایزنی‌های خود را برای نجات تولیدکنندگان نفت شیل ادامه دهد، یک بازی نفتی که در صورت ادامه چنین مشکلاتی، تولیدش دیگر به صرفه نخواهد بود.
البته نتیجه این نشست، نمایش چربیدن زور منافع ملی بر منافع نهادی و بین‌المللی از سوی دربار سعودی و کاخ کرملین است، مسکو زیر بار تصمیم جمعی نرفت تا از فرصت تحریم نفت ایران بیش‌ترین بهره را در بازار ببرد و ریاض هم به تولیدش افزود تا جایی برای نفت شیل آمریکا باقی نگذارد.
نمی‌شود انتظار داشت که چنین کاهشی به سادگی متحقق شود. از این رو، چند سناریو برای ایام پساکرونای بازارهای جهانی انرژی می توان محتمل دانست.
اینکه بحران کرونا به‌زودی مهار می‌شود. رکود اقتصادی خیلی سریع به پایان می‌رسد. تقاضا برای نفت و دیگر انواع انرژی افزایش می‌یابد. بهای نفت سیر صعودی طی می‌کند. جابه‌جایی‌هایی در سهم کشورها در بازار جهانی انرژی روی می‌دهد. جنگ بر سر تقسیم سهم بازار به بحران مالی بعدی منتقل می‌شود.
سناریوی دوم بحران کرونا به‌زودی مهار می‌شود. رکود اقتصادی ماه‌ها و چه بسا تا پایان سال جاری ادامه می‌یابد. افزایش تدریجی بهای نفت در اثر افزایش تقاضا به حدی نیست که بهای این فرآورده به حدی برسد که استخراج برخی از حوزه‌های نفتی و از جمله نفت دریای شمال و یا نفت شیل آمریکا مقرون به صرفه گردد. شماری از شرکتهای نفتی ورشکست می‌شوند. شمار بازیگران بازار جهانی انرژی کاهش می‌یابد. تولید نفت آمریکا کاهش یافته و این کشور از یک کشور صادرکننده نفت بار دیگر به یک کشور وارد کننده نفت تبدیل می‌شود.
و پیش بینی دیگر بحران کرونا پایان می‌یابد. رکود اقتصادی اما ادامه می‌یابد. بهای نفت زیر سقف ۴۰ دلار می‌ماند. نفت ارزان، تعهدات کشورها درباره کاهش گاز‌های سمی را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد. (به عنوان نمونه لهستان و جمهوری چک از هم اکنون اعلام کرده‌اند که در سیاست‌های انرژی خود تجدید نظر خواهند کرد.) جنگ اقتصادی بر سر سهم کشورها در بازار جهانی انرژی ره به یک رویارویی نظامی منطقه‌ای می‌برد. در اثر این جنگ، تولید، حمل و نقل نفت و توزیع آن مثلا در منطقه‌ای همچون خاورمیانه به مخاطره می‌افتد. کاهش عرضه نفت، باعث افزایش بهای آن شده و استخراج نفت شیل یا بهره‌برداری از حوزه‌های نفتی هزینه‌بر مقرون به صرفه می‌شود. جای برخی از بازیگران بازار جهانی انرژی در قیاس با سناریوی دوم تغییر می‌کند.
سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک، دسامبر ۲۰۱۶ میلادی، بعد از تجربه دو سال سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی، با جمعی از تولیدکنندگان غیر عضو اوپک برای کاهش تولید به توافق رسید. مشورت و سیاست‌گذاری ۱۰ کشور تولیدکننده نفت از جمله روسیه در کنار ۱۳ عضو اوپک، به اوپک پلاس شهرت یافته است.
در عمل اوپک پلاس تا پیش از ششم آوریل امسال، ائتلافی به رهبری مسکو و ریاض بوده تا با حجم تولید و عرضه خود، بازار را تنظیم کنند؛ به همین دلیل مخالفت مسکو با کاهش تولید به فروپاشی اوپک پلاس تعبیر شد.
این ائتلاف صرفا برای کاهش تولید نبود بلکه دقیق‌ترین عبارت شاید تعیین سیاستی مشترک در تنظیم بازار باشد؛ ائتلاف اوپکی‌ها و غیراوپکی‌ها چهار سال پیش از این در نشست الجزایر در حالی به قصد سیاست‌گذاری مشترک گردهم آمدند که طعم شیرین نفت ۱۱۰ دلاری را در خاطر داشتند و شاهد سقوط قیمت نفت به زیر ۳۰ دلار بودند.
اما امسال رهبران اوپک پلاس، با اعلام افزایش تولید نفت خام، در کنار عواملی مانند شیوع ویروس جدید کرونا و کاهش تقاضا در بازار، مسبب سقوط قیمت بوده‌اند؛ رویدادی که در یک‌ماه گذشته جهانیان (باصحنه گردانی فضا توسط رسانه های غرب) را متقاعد کرد نه فقط برهم زدن ائتلافی زیر نام اوپک پلاس از سوی مسکواست بلکه پیش گرفتن مسیری خلاف استراتژی اوپک از سوی ریاض است.
ائتلاف اوپکی‌ها و غیراوپکی‌ها به رهبری دربار سعودی و کاخ کرملین عمر پایداری نداشت با این حال در شرایط امروز، ادامه زورآزمایی نفتی هم نه تنها به سود طرفین نیست که بعید است با تکمیل ظرفیت مخازن انبار نفت امکان‌پذیر باشد.
افزایش قیمت نفت در روز جمعه در حالی بود که کمتر از دو هفته پیش هر بشکه نفت برنت به زیر ۲۲ دلار هم رسیده بود؛ این نرخ، پایین‌ترین قیمت نفت را در ۱۸ سال اخیر ثبت کرده است.
چین، بزرگترین وارد‌کننده نفت جهان است که تا پیش از شیوع ویروس کرونا روزانه حدود ۱۴میلیون بشکه نفت وارد می‌کرد؛ کاهش این تقاضا باعث افت قیمت نفت در جهان شد.
گمانه‌زنی درباره اینکه در ایام پساکرونایی چه سناریویی محقق خواهد شد، هم اکنون شاید ثمر چندانی نداشته باشد. مهم پذیرش این موضوع است که بازار جهانی انرژی در سایه پیامدهای ناشی از بحران کرونا می‌تواند در ایام پساکرونایی دستخوش تحولی عظیم شود. تحولی که می‌تواند جامعه جهانی را غافلگیر کند. نگرانی و هشدار آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل درباره بحران کرونا، از جمله در ارتباط با چنین پیامدهایی بوده است.
با فراگیری ویروس کرونا در جهان، بسیاری از شرکتهای نفتی تولید را متوقف کرده‌اند و یا حجم تولید را کاهش داده‌اند و این وضعیت باعث شده شرکتهای بزرگ نفت و گاز در جهان هزینه‌های خود را هم در سال ۲۰۲۰ میلادی کاهش دهند.
عارفه خنجر
انتهای پیام
عناوین مهم :
