بحران بیابانی شدن
الفباخبر - گروه محیط زیست؛ نتایج مطالعات کانون‌های بحرانی نشان می‌دهد ۱۸۷منطقه کشور در ۲۲استان به اصطلاح بیابانی کشور تحت‌تاثیر فرسایش بادی هستند که وسعت این مناطق ۲۹.۵میلیون هکتار است و ۲۳۷کانون بحرانی فرسایش بادی با وسعت حدود ۱۴میلیون هکتار در این محدوده وجود دارد.
به گزارش الفباخبر ، براساس آخرین اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، حدود دومیلیارد تن در سال فرسایش خاک در ایران رخ می‌دهد درحالی‌که به‌طور متوسط در اقلیم خشک و بیابانی ایران ۷۰۰ تا یک‌هزار سال طول می‌کشد تا یک سانتی‌متر خاک تشکیل شود. براساس اطلس مناطق بیابانی بیش از ۸۸درصد از کشور می‌تواند تحت‌تاثیر بیابان‌زایی قرار گیرد و مطابق بررسی سال۲۰۱۸، ۳۷میلیون هکتار از عرصه کشور در معرض تخریب سرزمین قرار دارد.
همچنین ۲۲استان کشور با ۲۹.۵میلیون هکتار وسعت در ۱۸۷منطقه، تحت‌تاثیر فرسایش بادی قرار دارند و ۲۳۷کانون بحران به وسعت ۱۳میلیون و ۹۰۰هزار هکتار وجود دارد و بر اثر هجوم شن‌های روان سالانه ۳۰هزار میلیارد ریال به زیرساخت‌های ریلی، جاده‌ای و کشاورزی و دیگر بخش‌ها خسارت وارد می‌شود.
به گفته برخی کارشناسان ازجمله پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور «سدسازی غیراصولی» از عوامل مهم بیابان‌زایی در ایران است که متوسط فرسایش خاک در آن سالانه ۱۶.۴تن در هکتار و متوسط فرسایش بادی نیز سالانه ۳۰تن در هکتار است و چنانچه تغییری در سیاست‌های فعلی رخ ندهد و ما همچنان با گسترش سدسازی‌ها، افزایش سطح زیر کشت و عدم مدیریت آب در کشور مواجه باشیم، در آینده‌ای نزدیک نه‌تنها به‌سمت بیابانی شدن حرکت خواهیم کرد، بلکه دشت‌های بزرگ و تولیدی کشور نیز از چرخه خارج خواهند شد.
رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ضمن تشریح اقدامات انجام‌شده در عرصه بیابان‌زدایی طی ۵۰سال اخیر در کشور گفت: بدون مشارکت خیرین، دستگاه‌های اجرایی و مردم نمی‌توانیم بر مشکلات موجود فائق آییم؛ این رویکرد آغاز شده و در سال۱۴۰۰ توانستیم بیش از ۸۵هزار هکتار عرصه‌های بیابانی را با کمک خیرین تثبیت کنیم.
مسعود منصور در مراسم گرامیداشت روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی که با شعار «عبور از خشکسالی با مشارکت همگانی» در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور برگزار شد، مروری بر اقدامات و وضعیت فعلی کشور در حوزه بیابان‌زدایی داشت و گفت: مناطقی از کشور تحت‌تاثیر فرسایش بادی است. بر این اساس، حدود ۳۰میلیون هکتار از پهنه کشور در معرض فرسایش بادی قرار دارد. از این میزان، حدود ۱۴میلیون هکتار پهنه‌های خسارت‌زای با فرسایش بیشتر هستند. پژوهش‌های انجام‌شده در سال۹۸ نشان می‌دهد که میزان خسارات سالانه ناشی از فرسایش بادی به زیرساخت‌ها و اراضی کشاورزی چیزی قریب به ۳۰۰۰میلیارد تومان است.
رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به کانون‌های بحرانی فرسایش گفت: همانطورکه گفته شد ۱۴میلیون هکتار از کانون‌های فرسایش، بحرانی هستند که خودشان هم درجه‌بندی می‌شوند و متاسفانه قریب به ۵۰درصد این کانون‌ها، فوق‌بحرانی‌اند که می‌توانند منشأ ریزگردها تلقی شوند.
منصور به اقدامات انجام‌شده در زمینه مقابله با بیابان‌زایی اشاره کرد و گفت: طی پنج دهه اخیر اقدامات مختلفی در این حوزه انجام شده است؛ به‌عنوان‌مثال بیش از دومیلیون و ۳۵۰هزار هکتار نهال‌کاری در عرصه‌های بیابانی انجام شده است.
در مناطقی که هجوم تپه‌های شنی به‌سمت سکونتگاه‌ها را داشتیم برای خروج از بحران فوری، بیش از ۳۰۰هزار هکتار مالچ‌پاشی انجام و بستری برای فعالیت‌های بعدی شده است. همچنین در ۳۸هزار هکتار از عرصه‌های کشور کار بادشکن زنده و غیرزنده انجام شده است. در حوزه مدیریت روان‌آب، ۴۶۳هزار هکتار مدیریت انجام شده و یک‌میلیون و ۲۰۰هزار مدیریت چرا صورت پذیرفته است.
رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درباره اثربخشی اقدامات انجام‌شده، گفت: بیش از ۸۷شهر با این اقدامات احیایی، مصون مانده‌اند. بیش از ۷۰۲۶کیلومتر راه مواصلاتی در بستر پهنه‌های بیابانی تثبیت شده و از هجوم شن به‌سمت جاده جلوگیری شده است. قریب به ۱۸۱۰کیلومتر راه‌آهن با اقدامات احیایی مهار شده است و در دریاچه ارومیه نیز اقدامات سازمان باعث شد که از وضعیت نامناسبی که داشت خارج شود.
بازنگری در سیاست‌گذاری‌ها
منصور درخواست‌ها و پیشنهادهایی نیز در عرصه مقابله با بیابان‌زایی ارائه و اظهار کرد: نخست اینکه بدون مشارکت خیرین و مشارکت دستگاهای اجرایی و مردم نمی‌توانیم بر این مشکلات فائق آییم. این رویکرد آغاز شده و در سال۱۴۰۰ توانستیم بیش از ۸۵هزار هکتار عرصه‌های بیابانی را با کمک خیرین تثبیت کنیم.
وی ادامه داد: اقدام بعدی تقویت اعتبارات است. باید سالانه یک‌میلیون هکتار بیابان‌زدایی انجام دهیم؛ درحالی‌که اکنون با این منابع می‌شود ۳۰۰هزار هکتار را پوشش داد. استفاده از ظرفیت unccd پیشنهاد بعدی است. نیازمند اقدامات مشترک با دیگر کشورها برای حل معضلات فراکشوری هستیم. کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی در سال۱۹۹۴ میلادی شکل گرفت و ۱۹۶کشور عضو این کنوانسیون هستند.
این کنوانسیون محل تبادل آرا برای حل مشکل ریزگردهاست و هرکدام از کشورهای عضو باید کارگروه ملی تشکیل دهند که در ایران شکل گرفته است. در ماده۱۱ و ۱۲ کنوانسیون الزام شده که کشورهای آسیایی کنوانسیون منطقه‌ای را تشکیل دهند که اگر قرار است اقدام مشترکی انجام دهیم باید در همین بستر باشد.
رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در خاتمه اضافه کرد: پیشنهاد چهارم، بازنگری در سیاست‌ها و برنامه‌های اجرایی مرتبط با مقوله خشکسالی به‌ویژه در حوزه مدیریت منابع آب است. با برداشت بی‌رویه از سفره‌ها و بیلان منفی بسیاری از دشت‌های کشور مواجهیم که باید به‌درستی مدیریت شود.
از ۱۲۵میلیون هکتار عرصه کشور که نیازمند کار آبخیزداری برای جلوگیری از فرسایش آبی است تاکنون روی ۳۳میلیون هکتار کار کرده‌ایم و اگر سالانه یک تا دومیلیون هکتار را انجام دهیم عملا نمی‌توانیم بر مشکلات فائق شویم و نیازمند مشارکت دستگاه‌های دیگر و تقویت اعتبارات برای این امر هستیم.
انتهای پیام
عناوین مهم :
